Þinggjöld

Umboðsmaður fræðir okkur, einkum í áliti í máli 1437/1995, um hugtakið þinggjöld:

Í bréfi [fjármála]ráðuneytisins til mín, [er] tekið fram "að virðisaukaskattur hefur ekki verið talinn falla undir þinggjaldahugtakið". Í þessu bréfi skilgreinir fjármálaráðuneytið þinggjöld svo:
"Með hugtakinu þinggjöld hefur löngum verið átt við þau gjöld til ríkissjóðs sem lögð voru á og innheimt á manntalsþingum. Eftir að þau þinghöld voru aflögð hefur verið litið svo á að þau gjöld sem lögð eru á einu sinni á miðju ári séu þinggjöld. Þannig falla undir þinggjaldahugtakið tekjuskattur, eignarskattur, sérstakur eignarskattur, gjald í Framkvæmdasjóð aldraðra og tryggingagjald. Virðisaukaskattur er á hinn bóginn lagður á 6 sinnum á ári og fellur því ekki undir þinggjaldahugtakið."

Í skattalöggjöfinni virðist ekki fyrir að fara almennri skilgreiningu á hugtakinu þinggjöld, nema í 2. mgr. 35. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, þar sem segir svo: "Skattar er renna til ríkissjóðs nefnast þinggjöld en skattar til sveitarsjóða sveitarsjóðsgjöld." Að mínum dómi getur þessi skilgreining, sem sett er í sambandi við uppgjör staðgreiðslu við almenna álagningu og meðferð mismunar, sem þá kann að koma fram til innheimtu eða endurgreiðslu, ekki skorið úr um álitaefnið.
Í sögulegu samhengi merkir hugtakið þinggjöld þau gjöld, sem innheimt voru af innheimtumönnum ríkissjóðs á manntalsþingum og færð voru í manntalsbækur. Eins og kunnugt er, var hlutverk manntalsþinga fjölþættara, enda voru þau lengi og fram á síðustu tíma lögboðin dómþing, sbr. 2. gr. tilskipunar frá 15. ágúst 1832, viðvíkjandi rjettargangsmátanum við undirrjettina á Íslandi, í öðrum málum en þeim, sem viðvíkja illvirkja- og opinberum pólitísökum, og 3. gr. tilskipunar frá 24. apríl 1833, um afsalsbrjef og pantsetningar á Íslandi, svo og 38. gr. laga nr. 85/1936, um meðferð einkamála í héraði, er gilti þar til núgildandi réttarfarsskipan tók gildi hinn 1. júlí 1992, sbr. lög nr. 91/1991, um meðferð einkamála. Manntalsþing voru haldin árlega og var heiti þeirra dregið af manntali fyrir skattheimtu. Manntalsþingin voru víðast hvar haldin að vorinu í maí og júnímánuðum, [...].

Við lok hins forna skattkerfis á ofanverðri 19. öld voru gjöld þessi: Gjaftollur, konungsskattur (skatturinn), lögmannstollur, manntalsfiskur og tíund (konungstíund). Árið 1877 var sett ný skattalöggjöf, þar á meðal fyrstu lögin um tekjuskatt, er leysti af hólmi hið aldagamla og úr sér gengna skattkerfi. Í hinum nýju lögum var kveðið á um, að skattarnir skyldu innheimtir af sýslumönnum og bæjarfógetum á manntalsþingum ár hvert, sbr. t.d. 27. gr. laga um tekjuskatt frá 14. desember 1877. Í 42. gr. laga nr. 74, 27. júní 1921, um tekjuskatt og eignarskatt, var mælt svo fyrir, að lögreglustjórar innheimtu skatta þessa á manntalsþingum ár hvert. Hliðstætt ákvæði var síðan að finna í almennum lögum um tekjuskatt og eignarskatt, [...].

Að því er skattheimtu snertir breyttist hlutverk manntalsþinga smám saman, uns þau höfðu enga raunhæfa þýðingu í þeim efnum og það áður en þessu hlutverki þeirra var formlega rýmt út úr löggjöfinni. Til upplýsinga um innheimtu þinggjalda á manntalsþingum má geta þess, að með 7. tölul. 5. gr. laga nr. 118, 27. desember 1990, um brottfall laga og lagaákvæða, var fellt úr gildi Opið bréf um nokkrar ákvarðanir þeim til trausts, er þinggjaldi eiga að lúka frá 10. febrúar 1847. Í þessu opna bréfi var mælt svo fyrir, sbr. 1. gr., að hver sýslumaður væri skyldur til að hafa á manntalsþingum manntalsbók þá, er amtmaður hefði gert löggilda, og albúin skyldi vera gjaldamegin fyrir þing og "heimta eftir henni þinggjaldið". Í 2. gr. sagði meðal annars svo: "Svo skal og hver sá, er þinggjaldi á að lúka, hafa kvittunarbók, og sýslumaður rita þar í, hvað goldið sé á þingum og endranær, er eitthvað er greitt af þinggjaldinu, og allt sem gjalda skal eftir manntalsbókinni."

Samkvæmt því, sem hér að framan hefur verið rakið, hétu þau opinberu gjöld, sem innheimt voru af innheimtumönnum ríkissjóðs á manntalsþingum, frá fornu fari þinggjöld. Hvað féll undir þetta hugtak réðst vitaskuld af því, hvaða skattar giltu samkvæmt skattalöggjöfinni á hverjum tíma, og ljóst er, að önnur gjöld féllu síðar undir þetta hugtak, svo sem tekjuskattur og eignarskattur, en var við gildistöku opna bréfsins frá 1847, þegar hin fornu manntalsbókargjöld voru við lýði.

Ég tel, að ekki verði hjá því komist, að hafa nokkra hliðsjón af þessari forsögu við skýringu á hugtakinu þinggjöld, þar sem það kemur nú fyrir í löggjöfinni.


---
Eftir [...] breytingar á skuldajafnaðarákvæðum A- og B-liða 69. gr. [tekju- og eignarskatts]laga nr. 75/1981 [...] er hugtakinu þinggjöldum ekki lengur fyrir að fara. (álit 1538/1995)


---
Í gömlu fræðsluefni RSK segir:
Álögð gjöld (þinggjöld) eru tekjuskattur, eignarskattur, sérstakur eignarskattur, búnaðargjald, iðnaðarmálagjald, jöfnunargjald alþjónustu, tryggingagjald og gjöld því tengd.

Verkfall brýtur gegn frjálsri för

Á þessari síðu má lesa um nýlegan dóm ECJ, þar sem hann taldi að hótun verkalýðsfélags um að fara í verkfall, léti rekstraraðili ferju verða af því að skrá skipið í Eistlandi, til þess að geta ráðið Eistlendinga á skipið og sparað þannig launakostnað, gengi gegn staðfesturétti 43. gr. Rómarsáttmálans.

The Court held that Article 43 EC applies in such a case notwithstanding the fact that the right to strike is not a right regulated by EC law according to Article 137 EC and is recognized as a fundamental right.

Finally, the Court examined whether the restriction on the freedom of establishment was justified. It stated that it is for the referring national court to determine whether the objectives of the labor unions were in fact those of protecting workers. The Court did give some guidance on the matter. It held that although the protection of workers' rights was a matter of overriding public interest (see Joined Cases C-49/98, C-50/98, C-52/98 to C-54/98 and C-68/98 to C-71/98 Finalarte and Others, paragraph 33), the restriction on the freedom of establishment could not be justified if it were established that the jobs or conditions of employment at issue were not jeopardized or under serious threat. If, on the other hand there was a threat to jobs or conditions of employment, the threat of strike action must be proportionate to the aim of protecting them.

Eins gott að fara varlega við greinaskrif

Það skiptir máli hvað maður skrifar:

72-åring felaktigt utpekad som pedofil

Christian Diesen, en av Sveriges mest kända juristprofessorer, har felaktigt pekat ut en äldre man som tidigare dömd för sexuella övergrepp mot barn. Mannen menar att han är utsatt för förtal. Han kräver rättelse och 50.000 kronor i skadestånd.

Dumping - undirboð

Anti-dumping

COUNCIL REGULATION (EC)No 384/96 of 22 December 1995 on protection against dumped imports from countries not members of the European Community

(the 'basic anti-dumping regulation)

Article 1

Principles :

1. An anti-dumping duty may be applied to any dumped product whose release for free circulation in the Community causes injury.
2. A product is to be considered as being dumped if its export price to the Community is less than a comparable price for the like product, in the ordinary course of trade, as established for the exporting country.

[...]

Article 3

Determination of injury

1. Pursuant to this Regulation, the term 'injury' shall, unless otherwise specified, be taken to mean material injury to the Community industry, threat of material injury to the Community industry or material retardation of the establishment of such an industry and shall be interpreted in accordance with the provisions of this Article.

[...]

He's just not that into it

From Lasok, K.P.E.: The European Court of Justice: practice and procedure, 2nd ed. (London: Butterworths, 1994), p. 197-198:

"Lack of interest
[...]
There is no express requirement that an applicant should show an interest in having the legality of the act in question reviewed in addition to showing that he falls within the category of potential applications as so defined. Nonetheless, it is well established that the admissibilyti of the action is contingent on there being an interest sometimes called a 'legal' interest, in the result of the case [...]."

In this way, even though a party has locus standi to bring a case before the EC courts, his lac of interest in bringing it is an absolute bar to the proceedings "and may be considered by the Court of its own motion".
[...]
"The interest required to support an application has been described as 'legitimate, present, vested and sufficiently clear' [...] The basic requirement is that the action, if successful, will lead to a change in the applicant's position; [...]"

"[S]ufficient interest may exist if the circumstances are likely to recur, and the judgment will therefore cause the defendant to avoid re-creating or repeating an unlawful situation, or if the judgment will affect other proceedings."

Heimilt að segja fólki upp er það nær ellilífeyrisaldri - C-441/05

Í máli C-441/05, Palacios de la Villa, sem féll fyrr í dag, taldi ECJ að það gæti verið réttlætanlegt að segja mönnum upp þegar þeir næðu eftirlaunaaldri sem kveðið er á um í lögum eða kjarasamningum.

Af ECJBlog.com:

Mr Palacios claimed that his dismissal on the ground that he had attained the compulsory retirement age laid down in a collective agreement was unlawful.

On 18 July 2005, Cortefiel Servicios SA informed Mr Palacios by letter of his dismissal on the basis that he satisfied all the requirements laid down in Article 19 of the Collective Agreement, which provided:

“In the interests of promoting employment, it is agreed that the retirement age will be 65 years unless the worker concerned has not completed the qualifying period required for drawing the retirement pension, in which case the worker may continue in his employment until the completion of that period.’

[The Court] argued that that assessment must evidently apply to instruments of national employment policy designed to improve opportunities for entering the labour market for certain categories of workers.

Therefore, an objective such as that referred to by the legislation at issue must, in principle, be regarded as ‘objectively and reasonably’ justifying ‘within the context of national law’, as provided for by the first subparagraph of Article 6(1) of Directive 2000/78, a difference in treatment on grounds of age laid down by the Member States.

The Court furthermore reiterated that Member States and, where appropriate, the social partners at national level enjoyed broad discretion in their choice, not only to pursue a particular aim in the field of social and employment policy, but also in the definition of measures capable of achieving it.

The Court held that it did not appear unreasonable for the authorities of a Member State to take the view that a measure such as that at issue in the main proceedings might be appropriate and necessary in order to achieve a legitimate aim in the context of national employment policy, consisting in the promotion of full employment by facilitating access to the labour market.

In the light of those factors, it could not reasonably be maintained that national legislation such as that at issue in the main proceedings was incompatible with the requirements of Directive 2000/78.

The Court found that there was no further need to give a ruling in relation to Article 13 EC – also referred to in the preliminary questions – on the basis of which that directive was adopted.


Text of Judgment

Hinn nýji forseti CFI

Ágætis umfjöllun Bloomberg um Marc Jaeger, fyrsta lúxemborgarann til þess að verða forseti CFI, og 4. forseta CFI frá því dómstigið tók til starfa árið 1989.

Jaeger fæddist árið 1954, starfaði sem lögmaður, saksóknari og héraðsdómari í Lúxemborg, auk þess að kenna við Centre Universitaire de Luxembourg (fyrirrennara Lúxemborgháskóla).

Árið 1986 varð hann lögritari við Evrópudómstólinn og 10 árum seinna dómari við Tribunal de première instance des CE - þar sem hann var kosinn forseti nú nýlega, eins og áður segir.

Sandkassaleikur?

Forseti Íslands hefur að tillögu dómsmálaráðherra skipað próferssor dr. júris Pál Hreinsson í embætti hæstaréttardómara í stað Hrafns Bragasonar, sem lætur af störfum sökum aldurs um næstu mánaðamót september/október.

Þau eru athyglisverð ummæli við frétt þess efnis á Vísi.is, en þar skrifar nafnlaus aðili:

"Þá er páll (rekan) kominn í sandkassan, hjá bangsa. Passaðu þig Páll það er búið að kúka í sandinn, ekki borðan." [sic]

Viðkomandi hefur augljóslega ekki mikið álit á starfi Hæstaréttar, en óljóst er þó hvað átt er við með viðnafninu rekan. Ætli verið sé að líkja hinum nýja dómara við Ronald Reagan, eða kemur Páll hinum nafnlausa aðila fyrir sjónir sem einhver sem mun láta reka á reiðanum í nýju starfi?

Kannski Páll muni reka niður staur málefnalegra starfshátta og rökfestu í sandkassanum?

Umsagnir HR um skipan dómara við réttinn

Úr fjölmiðlum

Mbl. Sunnudaginn 26. ágúst, 2007 - Innlendar fréttir

Þrír hæfastir í Hæstarétt
HÆSTIRÉTTUR hefur skilað umsögnum um hæfi og hæfni umsækjenda um embætti hæstaréttardómara. Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins telur meirihluti réttarins þá Viðar Má Matthíasson, Þorgeir Örlygsson og Pál Hreinsson hæfasta og byggir þá niðurstöðu á mati á ýmsum þáttum.

Hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson og Jón Steinar Gunnlaugsson skiluðu séráliti. Kemur þar fram sú skoðun þeirra að þeir telji það ekki í verkahring Hæstaréttar að raða umsækjendum í hæfnisröð líkt og meirihlutinn geri. Telja þeir alla umsækjendurna hæfa til að gegna stöðu hæstaréttardómara.

Hjördís Hákonardóttir skilaði einnig séráliti þar sem hún kemst að þeirri niðurstöðu að Sigríður Ingvarsdóttir sé jafnhæf og umsækjendurnir sem meirihluti réttarins telur hæfasta. Allir umsækjendur séu því jafnhæfir.

Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, vildi í gær einungis staðfesta að umsagnirnar hefðu borist ráðuneytinu.

---

RÚV þriðjud. 28. ágúst

Fyrst birt: 28.08.2007 09:07

Síðast uppfært: 28.08.2007 09:09

Hæstiréttur: Efi um fyrirkomulag dómaraskipunar

Dómsmálaráðherra skipar í vikunni nýjan hæstaréttardómara og sóttu fjórir um embættið. Ekki eru allir sammála um fyrirkomulag við skipun dómara.

Meirihluti Hæstaréttar skrifaðu meðmæli með þremur umsækjendum, einn dómari skilaði séráliti þar sem hann mælir með hinum fjórða, segir hann jafnhæfan hinum þremur en tveir hæstaréttardómarar telja hins vegar að ekki megi mæli með einum umsækjanda fremur en öðrum samkvæmt lögum. En í þeim stendur að dómsmálaráðherra eigi að leita umsagnar Hæstaréttar um hæfi og hæfni þeirra sem sækja um hæstaréttadómaraembættið.

Helgi Jóhannesson, formaður Lögmannafélags Íslands, segir að þetta fyrirkomulag þjóni litlum tilgangi og lögunum ætti að breyta.

---

Fréttatilkynning dómsmálaráðuneytisins um umsækjendur:

Umsækjendur um embætti hæstaréttardómara

2.8.2007

Þriðjudaginn 31. júlí sl., rann út umsóknarfrestur vegna embættis hæstaréttardómara sem auglýst var laust til umsóknar frá og með 1. september 2007.

Umsækjendur eru:

Dr. juris Páll Sveinn Hreinsson, prófessor og deildarforseti lagadeildar Háskóla Íslands

Viðar Már Matthíasson, prófessor við lagadeild Háskóla Íslands

Þorgeir Örlygsson, dómari við EFTA dómstólinn í Luxemborg

Sigríður Ingvarsdóttir, héraðsdómari við héraðsdóm Reykjavíkur.

Stofnun húsfélags

Eins og fram kemur í 3. mgr. 10. gr. fjöleignarhúsalaga nr. 26/1994 fylgja séreignarhlutum í fjöleignarhúsi réttindi og skyldur til að taka þátt í félagsskap allra eigenda um húsið, húsfélagi. Í húsfélagi skal öllum sameiginlegum málefnum til lykta ráðið.

Í 13. gr. kemur fram að helstu skyldur eiganda séreignarhluta séu m.a. að vera í húsfélagi, fara eftir löglegum ákvörðunum þess og greiða hlutdeild í sameiginlegum kostnaði.

Samkvæmt framansögðu þarf ekki að stofna húsfélag með formlegum hætti, heldur er tilvist húsfélags óháð vilja þeirra sem í fjöleignarhúsi búa eða þeirra sem eiga séreignarhlut í slíku húsi. Þetta kemur jafnframt fram í umfjöllun félagsmálaráðuneytisins um húsfélög, þar sem segir: “Húsfélög eru til í öllum fjöleignarhúsum og þarf ekki að stofna þau sérstaklega og formlega.”

Meðal helstu formkrafna sem lúta að húsfélögum eru annars vegar reglur um húsfélagsfundi, fundur skal vera löglega boðaður, tiltekinn meirihluta þarf til ákvarðanatöku o.s.frv. Hins vegar þær sem snúa að fjármunum sem húsfélagið fer með, en til stofnunar hússjóðs þarf aðeins samþykki ¼ hluta eigenda, sbr. E-lið 41. gr. fjöleignarhúsalaga. Eins og fram kemur í umfjöllun félagsmálaráðuneytisins hefur verið litið svo á að stofna þurfi sérstakan bankareikning fyrir húsfélag, þar sem stjórn húsfélags ber að varðveita og ávaxta fjármuni húsfélagsins á ábatasaman og tryggan hátt. Hér er auðvitað gert ráð fyrir að húsfélagið eigi einhverja fjármuni. Ekki er gert ráð fyrir að skipa þurfi sérstaka stjórn fyrir húsfélög í húsum þar sem færri en sjö eignarhlutar eru, sbr. 67. gr. laganna - fara þá allir eigendur saman með það vald og þau verkefni sem stjórnin annars færi með.

Til þess að stofna sérreikning, er ráð að fá úthlutaða kennitölu hjá fyrirtækjaskrá, sjá þar til gert eyðublað: http://www.rsk.is/skjal/rsk_1702.is.pdf

Umfjöllun félagsmálaráðuneytisins: http://felagsmalaraduneyti.is/malaflokkar/husnaedismal/fjoleignarhus/nr/412

Lög um fjöleignarhús:
http://www.althingi.is/lagas/nuna/1994026.html

Fróðleikur um húsfélög hjá húseigendafélaginu: 
http://www.huseigendafelagid.is/index.php?greinar&f=6

No more mr. Næss guy

Þann 31. júlí sl. féll dómur í Strassborg þar sem fundið var að málsmeðferð í sakamáli gegn nokkrum meðlimum norsks vélhjólaklúbbs.

Þetta væri kannski ekki í frásögur færandi, nema vegna þess að vélhjólagengið var staðsett í norsku borginni Hamar, og hét hinu ágæta nafni Skrúfjárnin ("Screwdriver").

Kærendurnir voru vel lögmannaðir, en lögmaður þeirra var hinn ágæti mr. S. Næss.

Sjúkratryggingar íslenskra námsmanna sem flytja heim frá útlöndum

Undanþágur frá lögum eru sérstök fyrirbæri sem oftar en ekki byggja einum of mikið á mati stjórnvalda.

Ein heimild til veitingar undanþága, í tilfellum sem í raun ættu ekki að krefjast neinskonar tilslakana heldur ættu að vera lögfest, er að finna í 8. gr. reglugerðar um framkvæmd almannatrygginga:

Undanþágur vegna sjúkratrygginga.
8. gr.

Heimilt er að veita ótryggðum einstaklingum undanþágur frá ákvæðum 32. gr. laga nr. 117/1993 um almannatryggingar um að einstaklingar hafi verið búsettir á Íslandi í sex mánuði áður en þeir teljist sjúkratryggðir, í eftirfarandi tilvikum:

	[...]
d)	Þegar um er að ræða námsmann sem flutt hefur lögheimili sitt frá Íslandi á námstíma vegna náms erlendis og flytur aftur til Íslands innan sex mánaða frá námslokum.
	[...]

Sjúkratryggingadeild veitir ofangreindar undanþágur og gefur út sérstakt skírteini ef skilyrðum er fullnægt. Umsókn skal fylgja læknisvottorð og upplýsingar um tryggingar.

32. gr. laga um almannatryggingar 117/1993 er nú 37. gr. laga um almannatryggingar 100/2007, en þar segir:

37. gr. Sjúkratryggður er sá sem hefur verið búsettur á Íslandi, sbr. II. kafla, a.m.k. síðustu sex mánuðina áður en bóta skv. 1. mgr. 48. gr. er óskað úr sjúkratryggingum, sbr. 3. mgr., [...].

Þú hefur ekki rétt til að þegja

Svipta má ökumenn rétti þeirra til þagnar, undir vissum kringumstæðum.

Þessa ályktun má draga af dómi Mannréttindadómstóls Evrópu (MDE) í máli O’Halloran og Francis gegn Bretlandi frá 29. júní 2007.

Atvik málsins

Í apríl 2000 og júní 2001 voru bílar tveggja manna á sjötugsaldri fangaðir á mynd hraðamyndavélar í Bretlandi, þar sem þeim hafði verið ekið yfir leyfilegum hámarkshraða. Í kjölfarið fengu þeir tilkynningu um myndatökuna og að þeir væru grunaðir um að hafa verið ökumenn bifreiðanna í umræddum tilvikum.

Í meðfylgjandi tilkynningu (notice of intention to prosecute - NIP) kom fram að til stæði að ákæra ökumann bifreiðarinnar og var farið fram á að þeir gæfu upp hverjir hafi verið ökumenn bifreiðanna á myndunum. Jafnframt kom fram að yrði ekki brugðist við beiðninni, væri það refsivert samkvæmt 172. gr. breskra umferðarlaga.

Annar mannanna, O’Halloran, játaði að hafa verið ökumaður síns bíls á umræddum tíma og fyrir vikið voru dregnir af honum ökuleyfispunktar og honum gerð sekt. Hinn maðurinn, Francis, neitaði að gefa upp hver hefði ekið bíl sínum og bar fyrir sig rétt sinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig og til þagnar. Honum var gerð sekt skv. áðurnefndu ákvæði umferðarlaga og dregnir voru af honum ökuleyfispunktar.

Báðir báru þeir mál sín fyrir mannréttindadómstól Evrópu (MDE), og kváðust hafa verið þvingaðir til þess að bera vitni gegn sjálfum sér, andstætt rétti þeirra til þagnar og réttinum til þess að bera ekki á sig sök, en þessi réttindi er að finna í 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu (MSE).

Forsendur og niðurstaða dómstólsins

Eftir að hafa farið í veigamiklum atriðum yfir þær meginreglur sem við áttu í málinu, m.a. með reifun fyrri fordæma sinna sem lúta að 6. gr. sáttmálans og réttinum sem með henni er verndaður, til réttlátrar málsmeðferðar, lýsti dómstóllinn því hvernig málið horfði við 6. gr., með eftirfarandi hætti.

53. Kærendur kváðu réttindi sín hafa verið höfð að engu, þar sem rétturinn til þagnar og rétturinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig fælu í sér algild réttindi og hvers konar bein þvingun til þess að fá menn til þess að fella á sig sök gegn vilja sínum, væri óheimil. Dómstóllinn sagði það ekki allskostar satt, enda þótt í öllum þeim málum sem komið hefðu fyrir dómstólinn, þar sem beinni þvingun hefði verið beitt til þess að fá menn til þess að sakbera sjálfa sig, hefði dómstóllinn fundið brot gegn 6. gr. sáttmálans. Af því leiddi þó ekki að hvers konar bein þvingun í þessum tilgangi leiddi sjálfkrafa til brots. Hvað teldist réttlát málsmeðferð yrði ekki metið með einni óskeikulli reglu, heldur ylti það á atvikum hvers máls. Þetta hefði m.a. verið staðfest í nýlegum dómi í máli Jalloh, þar sem dómstóllin hefði bent á þá þætti sem miðað yrði við við að ákvarða hvort brotið hefði verið gegn rétti einstaklinga til þess að fella ekki á sig sök.

55. Í ljósi meginreglnanna sem fram komu í Jalloh og til þess að ákvarða hvort brotið hefði verið gegn rétti kærenda, taldi dómstóllinn nauðsynlegt að einblína á (1) eðli og stig þvingunarinnar sem notuð var til þess að afla sönnunargagnanna, (2) hvort næg vernd væri gegn brotum á réttindum, og (3) hvernig sönnunargögnin voru notuð.

56. Taldi dómstóllinn eðli þvingunarinnar hafa verið beina, en hún hafi verið til komin vegna þess að, eins og Lord Bingham sagði í frægum breskum dómi: “All who own or drive motor cars know that by doing so they subject themselves to a regulatory regime. This regime is imposed not because owning or driving cars is a privilege or indulgence granted by the State but because the possession and use of cars (like, for example, shotguns ...) are recognised to have the potential to cause grave injury”. Þeir sem eigi bifreið geti talist hafa samþykkt að gangast undir vissar skyldur sem því fylgir, t.a.m. eins og er í breskum lögum, að gefa upp hver hafi ekið bifreið í þeirra eigu í vissum tilvikum.

58. Dómstóllinn taldi að skoða yrði hið takmarkaða eðli rannsóknar lögreglunnar í umræddum málum, þar sem henni hafi einungis verið heimilt að beita umræddu lagaákvæði umferðarlaga til þess að komast að því hver hefði verið ökumaður bifreiðar í tiltekið skipti er hún var notuð til þess að brjóta lög. Eðli upplýsinganna væri talsvert annað en þegar menn væru þvingaðir til þess að afhenda “pappíra og skjöl hvers konar sem tengjast [tilteknu máli]” (Funke-dómurinn) eða “skjölum o.fl. sem gæti haft þýðingu við skattálagningu.” (J.B gegn Sviss). Einnig var umrætt mál aðgreint frá Heaney & McGuinnes málinu, þar sem kærendur höfðu verið krafðir um “greinagóða lýsingu á öllum ferðum og gerðum á tilteknu tímabili”

59. Dómstóllinn taldi að næg vernd væri fyrir hendi, þar sem umræddu ákvæði umferðarlaga væri ekki beitt þegar umráðamaður bifreiðar sýnir fram á að hann viti ekki og geti ekki vitað hver hafi ekið bifreið í það skipti sem til skoðunar er.

61. Dómstóllinn benti á að í máli Francis, þess sem neitaði að tjá sig, hefði þögn hans ekki verið notuð gegn honum í sakamáli vegna hraðakstursins. Ekki hefði verið ákært í málinu. Spurningin um notkun yfirlýsinga fyrir dómi í sakamáli hafi ekki komið upp, því neitun hans hefði ekki verið notuð sem sönnunargagnið. Hún var brotið sjálft.

62-3. Að þessu sögðu taldi dómstóllinn að réttindi kærendanna til þagnar og til þess að fella ekki sök á sjálfa sig hefði ekki verið að engu gerð (the essence of the applicants' right … has not been destroyed]. Ekki hafi því verið brotið gegn 1. mgr. 6. gr. MSE.

Sérálit

Meirihluta dómsins skipuðu 15 dómarar, en 2 skiluðu andstæðum sérálitum, sem í grunnatriðum voru samhljóma. Moldóvíski dómarin Pavloschi og hollenski dómarinn Myjer. Álit Pavloschi er ítarlegt og á köflum mjög hnyttið. Fer hér lítill útdráttur úr því.

[...]

Málið sem liggur fyrir okkur fjallar ekki eingöngu um löggæslumyndavélar og hraðagildrur, það er um mun mikilvægari málefni á borð við grundvallarmeginreglur sem gilda í nútíma réttarfari og grunnatriði hugtaksins réttlát málsmeðferð.

[... rakti hann stuttlega atvik málsins og sögu réttarins til þess að þurfa ekki að sæta þvingunum til þess að fella sök á sjálfan sig]

Að mínu mati hefur meirihlutinn gert grundvallarmistök með því að fallast á þá afstöðu ríkisins að öflun yfirlýsingar sem fellur sök á sakborning með hótun um höfðun refsimáls, geti talist heimil aðferð við saksókn við tilteknar sérstakar aðstæður, á borð við þær sem hér um ræðir. Þetta er ekki einungis röng, heldur einnig mjög hættuleg nálgun.

Auðvitað er það rétt hjá meirihlutanum að rétturinn til þagnar er ekki algildur.

Það er vissulega á sumum sviðum þar sem heimilt er að afla sönnunargagna frá sakborningi sem fella á hann sök með þvingunum. Hins vegar – og þessa staðreynd vil ég árétta – verða þessi sönnunargögn ekki notuð til þess að saksækja umræddan sakborning.

Í kanadísku réttarfari, til dæmis, segir eftirfarandi:

“Where with respect to any question a witness objects to answer on the grounds that his answer may tend to criminate him...and is ...compelled to answer, the answer so given shall not be used or admissible in evidence against him in any criminal trial or other criminal proceeding against him thereafter taking place, other than a prosecution for perjury in the giving of that evidence or for the giving of contradictory evidence.” (Canada Evidence Act, C-5)

Í máli R .v. S. (R.J.), sagði Hæstiréttur Kanada eftirfarandi:

“...The right of an accused not to be forced into assisting in his own prosecution is perhaps the most important principle in criminal law and the principles of fundamental justice require that courts retain the discretion to exempt witnesses from being compelled to testify, in appropriate circumstances. The person claiming the exemption has the burden of satisfying the judge that in all the circumstances the prejudice to his interests overbears the necessity of obtaining the evidence. ... Defining 'self-incrimination' over-inclusively as arising whenever the state obtains evidence which it could not have obtained 'but for' the individual's participation would take the notion of self-incrimination far beyond the communicative character that grounds it at common law. ... Both the common law and the Charter draw a fundamental distinction between incriminating evidence and self-incriminating evidence: the former is evidence which tends to establish the accused's guilt, while the latter is evidence which tends to establish the accused's guilt by his own admission, or based upon his own communication. The s. 7 principle against self-incrimination that is fundamental to justice requires protection against the use of compelled evidence which tends to establish the accused's guilt on the basis of the latter grounds, but not the former³.”

[rakti hann bandaríska löggjöf um sama efni með nokkuð ítarlegum hætti]

Dómstóllinn okkar hefur einnig lagt sitt af mörkum við þróun kenningarinnar um réttinn til þess að verða ekki þvingaður til þess að fella á sig sök. Samantekt á réttarframkvæmd dómstólsins má finna í Weh dómnum.

Í þeim dómi ítrekaði dómstóllin að, þrátt fyrir að ekki væri það sérstaklega tekið fram í 6. gr. sáttmálans, væri rétturinn til þagnar og rétturinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig almennt viðurkenndar alþjóðareglur sem eru hluti af kjarna hugtaksins réttlát málsmeðferð (lie at the heart of the notion fair procedure) samkvæmt 6. gr. Grunnforsenda þessara réttinda er meðal annars, vernd sakbornings gegn ótilhlýðilegum þvingunum yfirvalda, sem leggur sitt af mörkum til þess að forðast réttarspjöll (miscarriage of justice)* og til þess að uppfylla markmið 6. gr. (see John Murray v. the United Kingdom, judgment of 8 February 1996, Reports 1996-I, p. 49, § 45).

[* viðbótarsamningur nr. 7 við MSE – mætti einnig þýða sem misbeiting réttlætisins eða réttarmorð sbr. þýðing 2. mgr. 85. gr. Rómarsáttmálans]

Rétturinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig gerir sérstaklega ráð fyrir því að ákæruvald í sakamáli reyni að sanna mál sitt gegn hinum ákærða án þess að grípa til sönnunargagna sem aflað er með þvingunum eða kúgun andstætt vilja hins ákærða. Í þessu samhengi er rétturinn sem um ræðir nátengdur réttinum til þess að teljast saklaus þar til sekt er sönnuð sem er að finna í 2. mgr. 6. gr. Sáttmálans (see Saunders v. the United Kingdom, judgment of 17 December 1996, Reports 1996-VI, p. 2064, § 68; Serves v. France, judgment of 20 October 1997, Reports 1997-VI, pp. 2173-74, § 46; Heaney and McGuinness v. Ireland, no. 34720/97, § 40, ECHR 2000-XII; and J.B. v. Switzerland, no. 31827/96, § 64, ECHR 2001-III).

Rétturinn til þess að fella ekki á sig sök tekur einkum til þess að virða rétt sakbornings til þagnar (see Saunders, cited above, p. 2064, § 69, and Heaney and McGuinness, cited above, § 40).

Þegar rýnt er í fordæmi dómstólsins má sjá að það eru tvenns konar mál þar sem dæmt hefur verið brot gegn réttinum til þagnar og réttinum til þess að fella ekki sök á sjálfan sig.

Í fyrsta lagi, eru það brot sem tengjast notkun þvingunar með það fyrir augum að afla upplýsinga sem gætu fellt sök á einstaklinginn sem um ræðir í sakamáli sem í gangi er eða liggur fyrir að verði höfðað, með öðrum orðum, að því er varðar brot sem þessi einstaklingur hefur verið “ákærður” fyrir í sjálfstæðum skilningi 1. mgr. 6. gr. (see Funke v. France, judgment of 25 February 1993, Series A no. 256-A, p. 22, § 44; Heaney and McGuinness, cited above, §§ 55-59; and J.B., cited above, §§ 66-71).

Í öðru lagi, eru það mál sem varða notkun sakfellandi (incriminating) upplýsinga, sem aflað er með þvingunum sem ekki standa í tengslum við sakamál, í síðari saksókn sakamáls (see Saunders, cited above, p. 2064, § 67, and I.J.L. and Others v. the United Kingdom, no. 29522/95, § 82-83, 2000-IX).

Hinsvegar, leiðir það einnig af fordæmum dómstólsins að rétturinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig bannar ekki per se notkun þvingunarráðstafana til þess að afla upplýsinga þegar ekki er um að ræða sakamál gegn viðkomandi einstaklingi.

[…]

Skyldur til þess að upplýsa stjórnvöld eru sameiginleg einkenni lagakerfa aðildarríkjanna og geta tekið til margvíslegra málefna (see for instance, as to the obligation to reveal one's identity to the police in certain situations, Vasileva v. Denmark, no. 52792/99, § 34, 25 September 2003).

Ennfremur hefur dómstóllinn fallist á að rétturinn til þagnar og rétturinn til þess að fella ekki sök á sjálfan sig eru ekki algildir; þannig, t.d. getur verið heimilt að draga ályktanir af þögn sakbornings (see Heaney and McGuinness, § 47 with a reference to John Murray, cited above, p. 49, § 47).

Með vísan til hinna nánu tengsla milli réttarins til þess að fella ekki sök á sjálfan sig og réttarins til þess að teljast saklaus, er einnig nauðsynlegt að ítreka að 2. mgr. 6. gr. bannar ekki, að meginreglu til, notkun ályktana í refsirétti (see Salabiaku v. France, judgment of 7 October 1988, Series A no. 141, p. 15, p. 28). (See Weh v. Austria, no. 38544/97, 8 April 2004).

Við þessa samantekt má bæta nokkrum reglum til viðbótar:

Í Jalloh, tók dómstóllinn sér það sem virðist vera algerlega ný nálgun á sjálfssakfellingu. Í fyrsta skipti, tók hann til skoðunar eftirfarandi þætti: (a) eðli og stig þvingunarinnar sem notuð er til þess að afla sönnunargagna; (b) vægi almannahagsmuna rannsóknarinnar og refsingingar fyrir brotið sem um ræðir; (c) tilvist viðeigandi varnaðarráðstafana í málsmeðferðinni, og (d) notkun gagnanna sem með umræddum hætti (see Jalloh v. Germany [GC], no. 54810/00, §§ 117-121, ECHR 2006-...).

Hinn almenni áskilnaður um réttlæti sem er að finna í 6. gr., þar á meðal rétturinn til þess að fella ekki á sig sök, tekur til meðferðar sakamála sem varða hvers kyns saknæm brot án aðgreiningar, allt frá þeim einföldustu til hinna flóknustu. Almannahagsmunir geta ekki verið notaðir til þess að réttlæta notkun upplýsinga sem aflað er með þvingunum í rannsóknum sem ekki eru hluti af dómsmáli, til þess að fella sök á sakborning í málsmeðferð (see Saunders, cited above, § 74).

Öryggis- og allsherjarreglusjónarmið sem ríkið setur fyrir sig geta ekki réttlætt ákvæði sem gerir að engu kjarna réttinda sakbornings til þagnar og til þess að fella ekki sök á sjálfan sig sem vernduð eru í 1. gr. sáttmálans (see Heaney and McGuiness, cited above, § 58).

Að mínu áliti, eru ákvæði 172. kafla [bresku] umverðarlaganna frá 1988 í raun frávik frá meginreglunni um bann við “þvingaðri sjálfssakfellingu” og brot gegn réttinum til þagnar ,og verða þau ekki talin kveða á um lögþvingun einstaklings til þess að bera vitni gegn sjálfum sér. Ennfremur, voru kærendur í þessu máli í raun látnir sæta þvingunum til þess að leggja fram sönnunargögn sem felldu á þá sök.

Það er mjög mikilvægt að svara spurningunni um hvort upplýsingarnar sem kærendurnir voru krafðir um að láta af hendi til rannsóknaraðilanna hafi í raun verið “sjálfsakfellandi” [“self-incriminating”].

Í sambærilegum aðstæðum í Rieg gegn Austurríki (no. 63207/00, 24 March 2005), sagði í fyrsta hluta:

“... It was merely in his capacity as the registered car owner that he was required to give information. Moreover, he was only required to state a simple fact – namely who had been the driver of his car – which is not in itself incriminating ...” (§ 54).

Persónulega get ég ekki sammælst ofangreindri staðhæfingu, þar sem engin tilraun var gerð til þess að ákvarða merkingu orðsins “sakfellandi” [“incriminating”] og hvernig það er aðgreinanlegt frá orðinu “sjálf-sakfellandi” [“self-incriminating”]. Samt sem áður, án þess að svara spurningunni, er ekki mögulegt að ákvarða in abstracto hvort staðhæfing sé sakfellandi eða ekki.

Því miður veita fordæmi okkar okkur ekki skýra skilgreiningu á þessu hugtaki. Hins vegar getum við fundið nokkrar vísbendingar sem gætu hjálpað okkur að ákvarða slíka skilgreiningu. Í Saunders, sagði dómstóllinn:

“...there were clearly instances where the statements were used by the prosecution to incriminating effect in order to establish the applicant's knowledge of payments to persons involved in the share-support operation and to call into question his honesty ... They were also used by counsel for the applicant's co-accused to cast doubt on the applicant's version of events (see paragraph 32 above). In sum, the evidence available to the Court supports the claim that the transcripts of the applicants answers, whether directly self-incriminating or not, were used in the course of the proceedings in a manner which sought to incriminate the applicant.” (emphasis added).

Þessvegna, með vísan til þessa, getum við dregið þá ályktun að sönnunargögn sem veitt eru af sakborningi og notuð eru eða eru ætluð til að nota við að sýna fram á sekt hans um refsivert afbrot getur ekki talist “sjálf-sakfellandi”.

Ég er sammála þeim rökum kærenda að þeir hafi verið krafðir um nauðsynlegar upplýsingar sem hefðu leitt til sakfellingar þeirra vegna sakanna sem á þá voru bornar.

Það er fullkomlega augljóst að það að einstaklingur lýsi því yfir að hann hafi verið ökumaður bifreiðar sem ók ólöglega hratt jafngildir því að játa að hann hafi brotið gegn umferðarlögum.

Samkvæmt því voru kærendur þvingaðir af yfirvöldum ríkisins til þess að fella á sig sök.

Með vísan til “stigs þvingunarinnar”, vil ég beina sjónum lesendanna að þeirri staðreynd að refsingin sem lögð er við því af breska löggjafanum að gefa ekki upp upplýsingar um þann einstakling sem á að hafa framið refsivert afbrot er jöfn þeirri refsingu sem lögð er við refsiverða afbrotinu. Mér þykir þetta “stig þvingunar” óhóflega hátt.

Að mínu áliti, með vísan til atvika þessa máls, er þvingun sakbornings til þess að veita sjálf-sakfellandi sönnunargögn gegn vilja hans með hótun um refsimál, slík að hún gangi gegn hugmyndinni um réttláta málsmeðferð og er þannig ósamræmanleg við kröfur sáttmálans.

Svo við snúum okkur aftur að kærendunum, þá þykir mér nauðsynlegt að nefna eftirfarandi hugleiðingar:

[gerir greinarmun á málum kærandanna og vísar í Saunders, telur sömu sjónarmið eiga við um báða kærendur]

Til þess að reyna að útskýra frávikin frá hinum almennu meginreglum sem dómstóllinn hefur sett fram í fyrri dómaframkvæmd sinni hefur ríkið haldið því fram, meðal annars, að valdið sem felist í 172. hluta umferðarlaganna til þess að krefjast svara við spurningunni um hver hafi verið ökumaður bifreiðar þegar meint umferðarlagabrot átti sér stað og að nota þau svör sem sönnunargagn við saksókn eða, að öðrum kosti, að saksækja aðila sem ekki veitir upplýsingar, sé í samræmi við 6. gr. Að áliti þess eru gildar ástæður fyrir því að eigandi skuli vera skyldur til þess að bera kennsl á ökumanninn: refsingu fyrir umverðarlagabrot sé ætlað að hafa varnaðaráhrif á ökumenn frá því að haga sér með víðsjárverðum hætti sem stefnt geti almenningi í hættu; varnaðaráhrif sem byggja á skilvirkri framkvæmd; það séu ekki neinir augljósir áhrifaríkir valkostir við beitingu 172. hluta; og að án slíks valds sé ekki mögulegt að rannsaka og saksækja fyrir umverðarlagabrot á áhrifaríkan hátt (see paragraph 38 of the judgment).

Að mínu áliti eru þessi rök augljóslega byggð á stefnusjónarmiðum [policy considerations]. Það gengur þvert gegn áðurnefndum fordæmum, en samkvæmt þeim [geta] “öryggis- og stefnusjónarmið sem ríkið byggir á geta ekki réttlætt ákvæði sem gera að engu kjarna réttinda kæranda til þagnar og til þess að fella ekki sök á sjálfan sig sem tryggð eru í 1. mgr. 6. gr. sáttmálans ...” (see Heaney and McGuiness, cited above, § 58).

Þar sem að, í Jalloh, taldi dómstóllinn sérstaklega að kröfur um réttlæti ættu jafnt við í málsmeðferð í hvers kyns refsimálum, á ég erfitt með að sætta mig við að bresk löggjöf leyfi frávik frá grunnreglum réttlátrar málsmeðferðar vegna minniháttar brota sem ekki fela í sér sérstaka alvarlega hættu gagnvart þjóðfélaginu. Ennfremur, ef við leyfum stefnuástæður [policy reasons] sem gildan grundvöll fyrir brot gegn banni við þvinguðum sjálfsásökunum eða réttinum til þess að teljast saklaus vegna brota sem fela í sér litla hættu, af hverju ekki að leyfa sömu nálgun á svið þar sem fyrir hendi eru lögmætir almannahagsmunir sem gætu réttlætt að ganga gegn hinu algilda eðli 6. gr.: hryðjuverk, gengi, morð, skipulögð glæpastarfsemi og önnur sannarlega hættuleg glæpsamleg hegðun?

Ef almannahagsmunir tengdir því að ná smáafbrotamönnum (einstaklingum sem fremja hraða- eða stöðubrot) eru svo miklir að þeir réttlæti takmarkanir á réttinum til þess að fella ekki sök á sjálfan sig, hver væri staðan þegar málið sem um ræðir varðar alvarleg afbrot? Eru almannahagsmunir sem bundnir eru við að ná þeim sem fremja afbrot sem kosta fólk lífið minni en þeir sem liggja í því að ná þeim sem fara örlítið fram yfir hraðatakmarkanir?

Að mínu áliti er það órökrétt að einstaklingar sem framið hafa smávægileg afbrot skuli vera í verri stöðu en þeir sem framið hafa athæfi sem eru sannarlega hættuleg samfélaginu.

Ég er mjög hræddur um að ef maður byrjar á því að réttlæta frávik frá grundvallarreglum nútíma sakamálaréttarfars og kjarna hugmyndarinnar um réttláta málsmeðferðar af ástæðum sem varða stefnumörkun, og ef dómstóllinn byrjar að samþykkja slíkar ástæður, þá munum við standa frammi fyrir raunverulegri ógn við Evrópska allsherjarreglu eins og hún er vernduð af sáttmálanum.

Ég skil röksemdarfærsluna að baki fráviksins frá grunnreglunum um réttláta málsmeðferð þegar um er að ræða hraðakstursbrot: nánar tiltekið, að slík brot skipta hundruðum þúsunda ef ekki milljónum, og að ríkið getur ekki tryggt að í hverju af þessum ógurlega fjölda mála, sé hugað að öllum reglum sem tryggjaöryggi með tilliti til málsmeðferðar, sem gæta þarf. Ég endurtek: Ég skil slíka röksemdarfærslu, en ég er ekki sáttur við hana. Að mínu áliti, ef það eru svo mörg brot gegn banni, sýni það klárlega að eitthvað sé að banninu. Það þýðir að banið endurspegli ekki knýjandi þjóðfélagslega þörf [pressing social need], þar sem svo margir kjósa að brjóta gegn því jafnvel undir hættu á að verða sóttir til saka. Og ef þetta er raunin, kannski er tíminn kominn til að endurskoða hraðatakmarkanir og að setja takmörk sem myndu endurspegla betur þörf fólksins. Við getum ekki neitt fólk á 21. öldinni til þess að nota reiðhjól eða byrja að skokka í stað þess að nýta sér það hagræði sem siðmenning okkar ber með sér. Sömuleiðis er erfitt fyrir mig að sættast á þá röksemd að hundruðir þúsunda ökumanna hafi rangt fyrir sér og einungis stjórnvöld hafi rétt fyrir sér. Að mínu áliti á orðtiltækið “tilgangurinn helgar meðalið” klárlega ekki við í þeim aðstæðum sem hér eru til skoðunar.

Skilningur minn er eftirfarandi. Ég tel að í svona aðstæðum hafi aðildarríki aðeins tvo kosti – annað hvort að saksækja brotamenn í fullu samræmi við kröfur 6. gr. eða, sé það ekki mögulegt vegna hins mikla fjölda brota sem framinn er af íbúunum, að gera órefsivert athæfi sem er framið í svo miklum mæli að það getur talist eðlilegt frekar en undantekning. Að mínu mati, ætti ekki að vera nein “þriðja leið” á sviði refsiábyrgðar.

Að síðustu vil ég minna á eftirfarandi. Undir lok 57. mgr. dómsins kemst dómstóllinn að eftirfarandi niðurstöðu:

“... Those who choose to keep and drive motor cars can be taken to have accepted certain responsibilities and obligations as part of the regulatory regime relating to motor vehicles, and in the legal framework of the United Kingdom, these responsibilities include the obligation, in the event of suspected commission of road traffic offences, to inform the authorities of the identity of the driver on the occasion...” (see paragraph 57).

Þetta eru önnur rök sem ég get ekki sæst á. Að mínu áliti, myndi það ganga gegn bókstaf og anda sáttmálans að leyfa aðildarríkjum að leggja á stóran hluta almennings slíka almenna lögsviptingu [“blanket” statutory deprivation] grundvallarréttinda þeirra á sviði refsiréttar og sakamálaréttarfars.

Að sjálfsögðu, og enginn vafi ættti að leika um það, eru ökumenn bifreiða skyldugir til þess að fara að hinum ýmsu umferðarreglum. Hins vegar, þegar einn þeirra stendur frammi fyrir saksókn, verður hann að njóta allrs þess öryggis sem 6. gr. veitir, án tillits til þess hversu þung byrði felst í því.

Þetta eru ástæðurnar sem koma í veg fyrir að ég geti tekið undir afstöðu meirihlutans í þessu máli.

Stóra sjálfsvörsluveðhafasamsærið

Stóra sjálfsvörsluveðhafasamsærið

Hver ber ábyrgð á því að tryggja að veðréttindi veðhafa sjálfsvörsluveðs skerðist ekki með því að annast um veðið?

Um 2. mgr. 7. gr. laga um samningsveð nr. 75/1997 (svl):

7. gr. svl. nr. orðast á þennan hátt, leturbreytingar mínar:

Afnotaréttur, viðhalds- og vátryggingarskylda.

1. Þegar um sjálfsvörsluveð er að ræða hefur veðsali heimild til þess að hagnýta sér veðið með venjubundnum hætti nema um annað hafi verið samið, aðfararreglur leiði til annarrar niðurstöðu eða takmarkanir séu á því gerðar í öðrum lögum.
2. Sjálfsvörsluveðhafi er skyldur til þess að annast um veðið og halda því við á þann hátt að tryggingarréttindi veðhafa skerðist ekki.
3. Ef handveðsett lausafé er afhent veðhafa er hann skyldur til þess að annast um veðið og hafa eftirlit með því á þann hátt sem nauðsyn krefur hverju sinni. Hann hefur ekki heimild til þess að hagnýta sér veðið í eigin þágu nema um slík afnot hafi verið samið sérstaklega eða slík afnot séu heimil á öðrum grundvelli.
4. Þegar um er að ræða samningsveð í fasteignum, skipum og loftförum, rekstrartækjum eða vörubirgðum er veðsali skyldur til að vátryggja veðið vegna brunatjóns og annars skaða á þann hátt sem lög áskilja eða venja er til.

Skilgreining á Sjálfsvörsluveði (úr glósusafni vidskiptarad.is):

• Veðréttindi eru talin til sjálfsvörsluveðs ef veðsali heldur umráðum veðsins, þ.e. hinnar veðsettu eignar, þrátt fyrir stofnun veðréttar.
  
• Veðréttur þar sem veðsali heldur umráðum hins veðsetta þrátt fyrir veðsetninguna.
  
• Sjálfsvörsluveð stofnast með skriflegum löggerningi veðhafa og veðsala.
  
• Vegna þess að veðsalinn heldur umráðum hins veðsetta verður veðhafi að gera ýmsar ráðstafanir til þess að tryggja rétt sinn og skipta mestu hér máli reglur um þinglýsingu.
  

Samskipti milli kennara og (leiðinlegs) nemanda í við lagadeild HÍ um sjálfsvörsluveðhafa, í apríl 2004. Leturbreytingar eru mínar.

Nemandi:

Gætirðu sagt mér á hvaða hátt þú myndir skýra orðið "sjálfsvörsluveðhafi", í skilningi veðréttar?

Kennari:

Hlýtur að vera veðhafi, sem á sjálfsvörsluveð í lausafé. En hugtakið kemur þó ekki fyrir í svl.

Nemandi:

Hugtakið "sjálfsvörsluveðhafi" kemur fyrir í 2. mgr. 7. gr. Þar segir að hann skuli ,,annast um veðið og halda því við á þann hátt að tryggingarréttindi veðhafa skerðist ekki" - einhver misskilningur þar á ferð kannski?

Kennari:

Rétt er það að hugtak þetta kemur fyrir í lögunum eins og þau eru birt í Alþingistíðindum. Engu að síður er þar um misritun að ræða, þannig að svar mitt ætti að vera: Hugtakið kemur fyrir í lögunum með tilteknum hætti, en ætti ekki að gera. Bendi í þessum efnum á nmgr. 70, bls 61 í riti Þorgeirs, sbr. og kafla 14.10. Hér er þó um auðsæja villu að ræða, sem skýra ber með hefðbundnum hætti skv. reglum um lögskýringar, sbr. t.d. Ármann Snævarr, bls. 476. Einnig er vilji löggjafans skýr í þessum efnum, en í skýringum með tilvitnuðu ákvæði segir: "Ákvæði 2. og 3. mgr. eru í samræmi við ólögfestar reglur, sem hér á landi hafa verið taldar gilda í þeim efnum, sem þar er um fjallað, sjá t.d. Gaukur Jörundsson, Um veðréttindi, bls. 38." Þegar tilvitnaður Gaukur er lesinn má einnig skýlaust sjá við hvað er átt. En það er gaman að þessu.

Nemandi:

Akkúrat, þetta var svarið sem ég var að leita að. Þú hélst fyrst að ég vissi ekki hvað veðhafi væri, er það ekki? Þetta var eiginlega gildruspurning hjá mér.

Einn samnemenda minna vildi nefnilega meina að þetta hefði átt að orðast á þennan veg, að sjálfsvörsluveðhafi væri sá sem hefði vörslur veðsins, veðhafi væri síðan sá sem byggi yfir veðréttindunum. Þótt það sleppi kannski málfræðilega þá verður það að teljast hæpið í veðrétti.

Mjög augljós villa eins og þú segir, svo augljós að enginn sem ég hef rætt við hingað til höfðu tekið eftir henni (veit ekki með þig). Samræmisskýring er auðvitað eðlilegust þegar svona kemur upp, kunni menn að beita henni.

Ég tel nefnilega líklegt að einhverjir sniðugir ólöglærðir menn gætu beitt þessari villu fyrir sig, þar sem varla verður gerð sú krafa til þeirra að þeir lesi rit Gauks Jörundssonar eða ÞÖ áður en þeir leggi hluti að sjálfsvörsluveði.

Eins verður ekki ætlast til þess að þeir kynni sér grg. m. svl. eða kynni sér eldri ólögfestar reglur. Fyrir þeim kæmi vilji löggjafans best fram í orðalagi ákvæðisins, "veðhafinn á að passa veðið svo tryggingaréttindi veðhafans skemmist ekki" - skv. hefðbundinni lögskýringu skv. orðanna hljóðan.

bæta, auka, bóka breyta

Til minnis:


appendix - viðbætir

annex - viðauki

protocol - bókun

amendment - breyting


Fyrstu tvö hugtökin eru þekkt úr EB-rétti en seinni tvö eru mikið notuð í alþjóðasamningum. Hugtakasafnið er mikil hjálp þegar menn þjást af hugtakavíxlun.

necessitas

Flott latína í þessari dönsku umfjöllun (pdf):

"... nødsfald kender ingen lov, men den skaber loven for sig’ [Quia enim necessitas non habet legem, set ipsa sibi facit legem]."

Sjá frekari umfjöllun um hvernig nauðsyn "brýtur" lög hér.

The SIMLA rules 1931

Simla Rules for the Application of the (SOLAS) Convention in relation to Muslim, 11 June 1931.

The Simla Rules provided for suitable safety requirements in ships engaged in certain special trades in the Far East which involve the carriage of large numbers of unberthed passengers.

The rules were made pursuant to the provisions of the International Convention for the Safety of Life at Sea, 1929 (SOLAS), from or to any port in the Red Sea. The Simla rules said in essence that, if you were running a ship on the Hadj, you only needed lifesaving appliances ("LSA", in the trade) for half the passengers.

The rules became outdated following the adoption of the 1948 and 1960 SOLAS Conventions,

According to these Hong Kong regulation:

The Simla Rules contain special provisions as to the treatment to be accorded to "existing" ships, as defined in the Rules, and should an application be received for the survey of a ship already in service, the case is to be referred to the Principal Surveyor of Ships for instructions, with information as to the owners of the ship and the trades in which she has been engaged, particulars of the certificates held in respect of those trades including the name of the governmental authority by whom these certificates were issued, and information as to the trades in which the ship is intended to be employed.

The Simla Rules require that each existing passenger ship which does not already comply with the provisions of those Rules shall be considered by Government with a view to providing such increased safety as is practicable and reasonable.
With regard to the subdivision arrangements it will be necessary to investigate these in each existing ship in order to ascertain the actual degree of subdivision provided, and it will therefore be necessary for the surveyor to obtain such data and information as may be available for this purpose.

Shimla is the capital of Himachal Pradesh and a popular hill station in North India. Shimla is historically significant for being the summer capital of India during the British rule, when it was called "Simla."


Sources:
http://www.legco.gov.hk/1959/h591007.pdf
www.hklii.org/hk/legis/en/reg/369D/s2-30061997.html
http://www.woodenboatvb.com/vbulletin/upload/archive/index.php/t-41369.html
en.wikipedia.org/wiki/Simla

Fullgilding þjóðaréttarsamninga

Aðild (undirritun) og fullgilding alþjóðasamþykkta og samninga.

Hafi undirritun alþjóðasamnings ekki þau lögáhrif að með henni teljist ríkið hafa samþykkt samninginn og sé bundið við hann að þjóðarétti, þarf að fullgilda samninginn.

Fullgilding er gjarnan áskilin í samningum, og felst þá ekki samþykki í undirrituninni sjálfri. Hún gefur þá eingöngu til kynna að samningamenn hafi orðið ásáttir um texta samningsins og muni leggja hann fyrir ríkisstjórnir sínar, þjóðþing eða þjóðhöfðingja, til frekari athugunar og hugsanlega fullgildingar.

Algengast er að samningar taki ekki gildi fyrr en þeir hafa verið fullgiltir, en með fullgildingu samþykkja stjórnvöld ríkis ákvæði samnings og eru frá þeim tíma bundin við hann. Að fullgildingu í stjórnlagalegri merkingu lokinni er fullgildingarskjal afhent til vörslu eða aðilar skiptast á slíkum skjölum – er þetta nefnt hinn þjóðréttarlegi þáttur fullgildingarinnar.

Þegjandi fullgilding hefur það verið kallað ef ríki hefur hafið framkvæmd samnings án þess að fullgilda hann formlega.

Að mestu byggt á bls. 158-160 í riti Gunnars G. Schram, Ágrip af þjóðarétti frá 1986.